Οξειδωτικό στρες: Τι είναι και ποια εξέταση το ανιχνεύει

Συχνά ακούμε να γίνεται λόγος για τα ωφέλιμα αντιοξειδωτικά που ενισχύουν την άμυνα του οργανισμού μας σε ασθένειες, λοιμώξεις και γήρανση. Στην πραγματικότητα είναι η σπουδαιότερη ασπίδα μας ενάντιο στην “οξείδωση” του οργανισμού, που οφείλεται στον σύγχρονο τρόπο ζωής και το στρες.

Τα τελευταία χρόνια μεγάλο μέρος της ερευνητικής κοινότητας ασχολείται με την έρευνα μεθόδων επιβράδυνσης της γήρανσης και με την αναστολή της εξέλιξης των εκφυλιστικών ασθενειών, όπως καρδιοπαθειών, του καρκίνου, του σακχάρου (σακχαρώδη διαβήτη), αρθριτικών και άλλων παθήσεων.

Το επιστημονικό  ενδιαφέρον έχει επικεντρωθεί στις “ελεύθερες ρίζες” και το λεγόμενο “οξειδωτικό στρες” καταδεικνύοντας την καταστρεπτική επίδραση τους στο ανθρώπινο σώμα.

Τι είναι το οξειδωτικό στρες

Οξειδωτικό στρες είναι η φθορά που προκαλείται στον οργανισμό μας, μέσω της αυξημένης παραγωγής ελευθέρων ριζών. Η φθορά αυτή προκαλείται μέσω της διαδικασίας οξείδωσης.

Η οξείδωση αποτελεί μια φυσιολογική διαδικασία που συντελείται σε όλους τους ζωντανούς οργανισμούς μέσω της πρόσληψης οξυγόνου. Στον ανθρώπινο οργανισμό κατά την οξείδωση παράγονται ουσίες γνωστές ως ελεύθερες ρίζες.

Για να αντιληφθούμε τη βλάβη που προκαλείται στον οργανισμό μας από τις ελεύθερες ρίζες, αρκεί να φανταστούμε την οξείδωση του σιδήρου (“σκουρία”) μετά από την επαφή του με το οξυγόνο.

Η οξειδωτική καταστροφή από τις ελεύθερες ρίζες αυξάνεται παράλληλα με την αύξηση της ηλικίας και θεωρείται ότι αποτελεί έναν από τους κυριότερους παράγοντες της διαδικασίας της γήρανσης καθώς και πλήθος εκφυλιστικών παθήσεων, όπως τα καρδιαγγειακά νοσήματα, ο διαβήτης, ο καρκίνος, η νόσος Alzheimer, η σκλήρυνση κατά πλάκας κ.α.

Τι είναι οι “ελεύθερες ρίζες” και γιατί απειλούν την υγεία μας

Οι ελεύθερες ρίζες είναι ουσίες που παράγονται από τον οργανισμό μας, τόσο κατά τη διαδικασία φυσιολογικών λειτουργιών, όπως ο μεταβολισμός των τροφών και η σωματική άσκηση, το κάπνισμα, η εισπνοή ρύπων, η ηλιακή ακτινοβολία και άλλα.

Ας δούμε όμως πως παράγονται οι ελεύθερες ρίζες.

Οι ελεύθερες ρίζες παράγονται κατά τη διάρκεια των διεργασιών του μεταβολισμού μέσω της πρόσληψης του οξυγόνου που χρησιμοποιείται για τις βιολογικές καύσεις. Οι ουσίες αυτές είναι απαραίτητες για την εξολόθρευση παθογόνων μικροβίων και ιών που εισβάλλουν στο σώμα μας . Υπό κανονικές συνθήκες, μόλις οι ελεύθερες ρίζες επιτελέσουν την αποστολή τους καταστρέφονται από τα αντιοξειδωτικά συστήματα του οργανισμού.

Όταν όμως το ανοσοποιητικό σύστημα βρίσκεται σε κατάσταση διαρκούς υπερδιέγερσης (π.χ. εξαιτίας του καπνίσματος ή του έντονου στρες) παράγονται πολύ μεγαλύτερες ποσότητες ελευθέρων ριζών από όσες μπορεί να εξουδετερώσει ο οργανισμός. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα να διαταράσσεται η ισορροπία μεταξύ της παραγωγής ελεύθερων ριζών και της αντιοξειδωτικής άμυνας του οργανισμού και να προκαλείται το οξειδωτικό στρες – φαινόμενο καταστροφικό για τους ιστούς και την υγεία μας, καθώς χιλιάδες ελεύθερες ρίζες οξυγόνου πολιορκούν τα κύτταρα μας, εισχωρούν στο εσωτερικό τους και κααστρέφουν το DNA τους.

Είναι ουσίες πολύ επιθετικές προς τα κύτταρα του οργανισμού μας και μπορούν να προκαλέσουν πρόωρη γήρανση και σοβαρές μεταβολικές ασθένειες όταν η φυσιολογική ικανότητα του οργανισμού μας να τις εξουδετερώσει δεν επαρκεί. Σε αυτό το σημείο γίνονται αναγκαία τα αντιοξειδωτικά συμπληρώματα διατροφής τα οποία περιέχουν ισχυρές αντιοξειδωτικές ουσίες με την ικανότητα να εξουδετερώνουν τις ελεύθερες ρίζες προστατεύοντάς μας.

Οι κυριότεροι παράγοντες που αυξάνουν τα επίπεδα των ελευθέρων ριζών και προκαλούν οξειδωτικό στρες είναι:

• Το κάπνισμα
• Το άγχος
• Η κακή διατροφή
• Η περιβαλλοντική ρύπανση (μόλυνση νερού, αέρα)
• Η ηλιακή (υπεριώδης) ακτινοβολία
• Τα φάρμακα
• Το αλκοόλ
• Τα χημικά πρόσθετα των τροφών και άλλες τοξικές ουσίες

Λόγω του ότι ζούμε σε μολυσμένο περιβάλλον, τρώμε ανθυγιεινά, καπνίζουμε και έχουμε έντονο άγχος, παράγονται πολύ περισσότερες ποσότητες ελευθέρων ριζών από όσες μπορεί να εξουδετερώσει ο οργανισμός μας με αποτέλεσμα η ισορροπία μεταξύ των ελευθέρων ριζών και των αντιοξειδωτικών, που τις καταστρέφουν, να διαταράσσεται και να προκαλείται οξέιδωση στο σώμα μας. Οξείδωση σημαίνει φθορά και γήρανση.

Με τις οξειδώσεις που δημιουργούν οι παραπάνω παράγοντες προκαλούνται αλλοιώσεις στα κύτταρα μας, με αποτέλεσμα να επιταχύνεται η γήρανση του οργανισμού και η εκδήλωση χρόνιων νοσημάτων.

Οξειδωτικό στρες: Αιτία Εκφυλιστικων Ασθενειών και Πρόωρης Γήρανσης

Το οξειδωτικό στρες προκαλεί σοβαρές κυτταρικές βλάβες και γι’αυτό θεωρείται η κύρια αιτία που οδηγεί στη γήρανση και στην ανάπτυξη χρόνιων ασθενειών, όπως ο καρκίνος και οι καρδιαγγειακές παθήσεις. Αυτό οφείλεται στο γεγονός ότι το οξειδωτικό στρες οδηγεί σε οξείδωση των βασικών συστατικών του κυττάρου, όπως τα λιπίδια, οι πρωτεΐνες και το DNA με αποτέλεσμα τη μεταβολή των δομικών και λειτουργικών τους ιδιοτήτων.

Ο κατάλογος των ασθενειών για τις οποίες έχουν ενοχοποιηθεί σε μεγαλύτερο ή μικρότερο βαθμό οι ελεύθερες ρίζες και το οξειδωτικό στρες αυξάνεται συνεχώς.

Με ποιο τρόπο μπορούμε να καταλάβουμε ότι έχουμε οξειδωτκό στρες;

Το οξειδωτικό στρες αποτελεί έναν ύπουλο και αόρατο εχθρό. Στα πρώτα του στάδια δε γίνεται αντιληπτό, γιατί δεν εμφανίζει κανένα σύμπτωμα. Γίνεται αντιληπτό μόνο αφού έχει προκαλέσει βλάβες στα κύτταρα σε μεγάλο βαθμό, συχνά μη αναστρέψιμες.

Για να προλάβουμε τις βλάβες που προκαλούνται στην υγεία μας από την υπερπαραγωγή ελευθέρων ριζών, κρίνεται ιδιαίτερα σημαντικό να διερευνήσουμε τα επίπεδα του οξειδωτικού στρες που υπάρχει στον οργανισμό μας. Αυτό μπορεί να επιτευχθεί μέσω μιας ειδικής εξέτασης, η οποία μπορεί να αξιολογήσει τόσο την οξειδωτική κατάσταση, δηλαδή την ποσότητα των ελευθέρων ριζών που παράγονται στον οργανισμό, όσο και την αντιοξειδωτική ικανότητα του οργανισμού, δηλαδή την ικανότητα του οργανισμού να εξουδετερώσει τις ελεύθερες ρίζες κατά την παραγωγή τους, πριν προκληθούν βλάβες στα κύτταρα.

Η μέτρηση γίνεται με τριχοειδικό αίμα, δηλαδή με λήψη αίματος από το δάχτυλο μέσω των διεθνώς αναγνωρισμένων d-ROMs και BAP τεστ.

Η εξέταση του οξειδωτικού στρες αποτελεί ένα επαναστατικό νέο δείκτη για την κατάσταση της υγείας.